Neongeheimen

Begin jaren negentig kreeg ik van de gemeente Leerdam de opdracht voor een ontwerp van het stadhuisplein. Doel was het imago van Leerdam als glasstad te versterken. 

Het stadhuisplein ligt een beetje asymmetrisch in de oude binnenstad. Samen met landschapsarchitect Angrid Tilanus is de vloer van het plein integraal ontworpen. Het stationsplein moest denkbeeldig verbonden worden met de oude stad. Het tussenliggende Dokter Reilinghplein, zoals het stadhuisplein heet, is door metalen vistalijnen in de bestrating verdeeld: perspectieflijnen die de aandacht richten op het einde ervan. Ze zijn zodanig gerangschikt dat daardoor een licht bollend middenveld ontstaat. In die blauwe vistalijnen ligt ook de afwatering van het plein. Soms lopen ze schijnbaar dwars door een bankgebouw heen. Aan de stadskant stond al een convergentiepunt van lijnen, namelijk een ouderwets carillon. Dat mocht niet zomaar weg. Toch heb ik er een nieuwe, heel moderne klokkentoren voor ontworpen. Daarin zie je driedimensionaal terug wat al tweedimensionaal in de vloer van het plein was aangebracht. Natuurlijk hebben we hearings moeten houden, gemeenteraadsleden moeten overtuigen. Ik als de spontane, geëmotioneerde ontwerper, Angrid met haar ervaring de commotie weer tactisch sussend. Dat vonden ze wel prachtig, de wilde en de gedegene.

Op een plein hoort ook straatmeubilair te staan en veel groen. Het plein is losgetrokken van de gevels langs het plein, door leilinden en eenvoudige houten banken parallel te plaatsen aan de blauwe lijnen, die we daarmee tevens accentueerden. Het moest ook ‘low profile’ zijn, want het mocht als gewoonlijk niets kosten. 

Uiteindelijk kregen de 49 glazen kubussen op het speldenkussen hun eigen figuurtjes in neon. Het idee hiervoor ontleende ik aan het boek De Kleine Prins van Antoine de Saint-Exupéry, waarin de hoofdrolspeler achter het licht aan van planeet naar planeet reist. Als reactie graveerde ik in de kubussen de namen van alle medewerkers die betrokken waren bij het project, en vriendelijke woorden voor de bevolking, zoals ‘liefde, tederheid, aandacht, genegenheid, wellust, trouw’.

Drie dagen na de opening is een vrachtwagen tegen een kubus gereden. De fundering was in gruzelementen. De glazen kubus daarentegen lag wel om, maar was nog steeds heel. Dankzij de gedegen constructie van Rogier De la Rive Box. Door roestvast stalen strippen op alle hoeken en schuin afgesneden gepolijst gelamineerd glas, waardoor het glas nergens uitsteekt, zijn ze oersterk en bijna onverwoestbaar. Ook bewust gehanteerde beitels en hamers hebben ze weerstaan.

Tot in details blijf ik altijd het gehele werk volgen. Als het te moeilijk wordt, haal ik er specialisten bij. Het moet technisch perfect zijn. Ik sluit heel vaak een onderhoudscontract af, waarin ik de opdrachtgever verplicht het kunstwerk goed te onderhouden. Want het mag niet zo zijn dat mijn werk na een paar jaar verwaarloosd is of wordt. Het valt niet altijd mee die opdrachtgevers in beweging te krijgen. In Leerdam wordt het plein goed gebruikt. Mensen met pleinvrees hebben hier een houvast. Kinderen spelen veel op en om de kubussen.

Je zou er bij wijze van spreken een ballet op kunnen maken (dit heb ik aan Hans van Manen, beroemd Nederlands choreograaf, ook eens gezegd), of een circusact met tijgers. Zoals bij ieder project heb je een paar enthousiastelingen nodig. 

Uit de 49 Neon Geheimen volgde een nieuwe opdracht. Samen met Angrid ontwierpen we een glazen bank, een glazen paddenstoel om de toeristische routes aan te geven en glazen bolders (die zo mooi waren dat ze spoedig gestolen werden) voor op de kade langs de Linge. Ik probeer altijd de grens te verleggen: eenieder die in de avond het plein en de kade betreedt even iets van een sprookjesgevoel mee te geven…