Kubuspoort l’Arche

Het Middeleeuwse Amsterdam was slechts toegankelijk via stadspoorten.Veel van deze poorten zijn helaas verdwenen in de achtereenvolgende stadsuitbreidingen. 

Amsterdam was een zeer dynamische stad in de 16e en 17e eeuw en werd in ringen uitgebreid. De voorgaande omwallingen werden daarbij meteen afgebroken, de stenen opnieuw gebruikt. Enkele stadspoorten zijn gebleven en sieren nog de stad. De nieuwe Kubuspoort in De Aker is een geschenk van vier opdrachtgevers, die symbolisch de stad weer een historisch ijkpunt wilden teruggeven! Uiteraard in een modern jasje: staal, transparant, subtiel en met een beetje humor.

De werken in mijn atelier vormen vaak een inspiratiebron voor monumentale werken. De in principe schaalloze concepten van de kubische watervallen en wandinstallaties van kubussen zijn hier voorbeelden van. Daarnaast zijn kunstwerken ontstaan op schaal van sieraden, van tafelbeeldjes en reliëfschilderijen, tot en met grote werken van monumentale aard: de kubuspoort en de Mermaid, de liggende vrouw in abstractie weergegeven. Op grond van dergelijke autonome werken is ook deze Kubuspoort ontstaan: een dubbele fontein van kubussen, die een poort vormt. Dit concept komt voort uit de schoudersculpturen, die ‘Ponti’ (bruggen) zijn genoemd. Het was een uitdaging een dergelijke figuratie in het groot uit te voeren en als een kristallijne poort te realiseren.

De poort is opgebouwd als een open sculptuur van op elkaar gestapelde, soms hangende kubussen of delen daarvan. De kubussen zijn gemaakt van ronde stalen buis. Door de sterk wisselende aansluitingen diende de geometrie nauwkeurig vastgelegd te worden, waarna de interferentie tussen buizen berekend en uitgevoerd kon worden. hgg in Opmeer had machines ontwikkeld die ruimtelijk de buizen konden toesnijden, inclusief de schuine kanten voor het lassen. Elke kubus meet 3 x 3 x 3 meter, waarbij de buisdiameter naar boven slanker wordt. Het geheel is 20 meter hoog. De stalen onderdelen zijn in grote delen gelast en thermisch verzinkt en gepoedercoat in ‘Marijkeblauw’. 

In de poort zijn elegantie, transparantie, massa en ruimte gecombineerd. Vanuit artistiek oogpunt zijn slanke dimensies het meest gewenst, teneinde een ogenschijnlijk wankel evenwicht te bereiken. Dit maakt de sculptuur tot een technisch hoogstandje. De inzet van ruimtelijk denkende en werkende ingenieurs realiseert een dergelijk kunstwerk. De technische complexiteit van het werk blijft voelbaar in het eindresultaat. Visueel lijkt het bijna een wonder dat al die kubussen op elkaar gestapeld kunnen worden en toch stabiel zijn, terwijl het geheel zeer subtiel blijft. Een meesterwerkje van engineer Mick Eekhout en zijn bedrijf Octatube in Delft. 

In het algemeen is er, wanneer men van een afstand, of recht onder een object staand, naar boven kijkt, verschuiving van het perspectief. Identieke afmetingen lijken kleiner. Door bij de poort steeds slankere buizen te gebruiken voor de hoger gelegen kubussen, wordt dit visuele effect versterkt. Hiermee wordt de verticaal gerichte beweging, die ook belangrijk is bij dit kunstwerk, beklemtoond. ‘s Avonds gebeurt dat eveneens door een in de bestrating ingewerkte continue maaiveldverlichting. 

Terwijl alle ribben, van verschillende posities bezien, al een wisselend beeld geven, wordt het dynamische fonteineffect van de poortsculptuur nog benadrukt door het geheel op deze bijzondere wijze aan te lichten. Vanwege de centrale plaats in de wijk is het wenselijk een theatraal en zacht licht aan te wenden. Zo wordt dan ‘s avonds en ‘s nachts de kleur van het beeld versterkt en ontstaat tegelijkertijd een tweede, illusionair beeld, namelijk een abstract spel van glanslijnen. Het mooiste effect wordt bereikt door het licht langzaam in intensiteit te laten veranderen. Hiervoor is een lichtdeskundige ingeschakeld.

Beschouwt men kunst als ‘a window in space’, dan kan men de Kubuspoort als ‘a gateway in space’ zien!